Στα όσα γράφονται για την ιστορική στιγμή που ο άνθρωπος πάτησε το φεγγάρι, υπάρχει ένα ακόμη γεγονός στο οποίο είναι ελάχιστες οι αναφορές, αλλά αποτέλεσε την κρίσιμη καμπή για την αλλαγή των αντιλήψεων του κόσμου, για την αλλαγή του τρόπου με τον οποίο ο άνθρωπος βλέπει τον εαυτό του: ήταν η παγκόσμια, ταυτόχρονη τηλεοπτική εμπειρία του live.
Το κοινό των περίπου 600 εκατομμυρίων τηλεθεατών από όλες τις χώρες, όπου υπήρχαν τηλεοπτικοί δέκτες εκείνη την εποχή, θεωρείται ρεκόρ. Μπορεί να μην ήταν το πρώτο live με μεγάλο κοινό, καθώς είχε προηγηθεί η κηδεία του Κένεντι με 180 εκατομμύρια θεατές, και μπορεί λίγα χρόνια αργότερα, το 1973, η συναυλία του Έλβις από τη Χαβάη να έφτασε το 1,6 δισεκατομμύρια θεατές, αλλά η τηλεοπτική απευθείας μετάδοση της προσσελήνωσης, ως μεγαλειώδης υπέρβαση των ανθρώπινων ορίων, απέδειξε τη δύναμη της επικοινωνιακής τεχνολογίας στην παγκόσμια εμπειρία.
Σήμερα, τόσα χρόνια μετά, εκείνη η ιστορική απευθείας μετάδοση θεωρείται ένας από τους θεμέλιους λίθους ‒ο καθοριστικός‒ για την αλλαγή της αισθητικής και των νοοτροπιών στον σύγχρονο μιντιακό πολιτισμό. Μια αλλαγή, η οποία ολοκληρώθηκε τη δεκαετία του ’80 με τον εκφυλισμό του live, ως εξέχουσα ενημερωτική ή ψυχαγωγική εμπειρία, σε υστερία του ριάλιτι.
Έκτοτε, την ιστορία της τηλεθέασης σφράγισαν πλήθος παγκόσμιων τηλεοπτικών γεγονότων, όπως η πρώτη απευθείας μετάδοση έναρξης πολέμου με τον Πίτερ Αρνέτ του CNN να αναμεταδίδει τα πρώτα πυρά από τον Πόλεμο στον Περσικό Κόλπο, το 1991. Ωστόσο, δεν στάθηκαν το ίδιο κρίσιμες για την εξέλιξη της σκέψης και των αντιλήψεων του κόσμου όλες αυτές οι τηλεοπτικές στιγμές, παρόλο που το ένα μετά το άλλο τα μεγάλα παγκόσμια τηλεοπτικά γεγονότα επιβεβαίωναν την κυριαρχία του ψυχαγωγικού σκέλους επί του ενημερωτικού.
Η παρακολούθηση του απεγκλωβισμού των 33 ανθρακωρύχων μετά τον σεισμό στη Χιλή είχε ένα δισεκατομμύριο θεατές, αλλά η συζήτηση για την ψυχαγωγική συγκίνηση και εντέλει τον εθισμό του παγκόσμιου κοινού στη δυστυχία ξέσπασε κυρίως μετά την τραγωδία στη Φουκουσίμα, όταν ιδιωτικά βίντεο που μαγνητοσκοπούσαν το τσουνάμι να παρασύρει κτίρια και ανθρώπους, έφταναν στα διεθνή δίκτυα και αναμεταδίδονταν σαν χολιγουντιανή ταινία καταστροφής. Ναι, ο εθισμός στη θέα του θανάτου και της δυστυχίας επιβεβαιωνόταν.
Εν τω μεταξύ όμως, αναδιαμορφώθηκε και η ίδια η έννοια του live. Επειδή δεν ήταν πάντα δυνατόν να αναμεταδοθεί απευθείας ένα γεγονός, επιφορτίστηκαν με την αναπαράσταση μιας μορφής live οι παντός είδους ανταποκριτές. Αποτέλεσμα ήταν να αναγορευθεί σε πρωταγωνιστικό ο ρόλος του «αυτόπτη μάρτυρα» με πλήθος τραγελαφικά επεισόδια. Φτάσαμε ώς την κατάχρηση του live, αυτή που στην ιντερνετική εποχή, θεωρείται υπεύθυνη για τον μαρασμό των κανόνων της δημοσιογραφικής δεοντολογίας.
Εκείνο το ιστορικό διαστημικό live της προσελήνωσης άνοιξε δρόμους στην τεχνολογία της επικοινωνίας, αλλά και την όρεξη της αγοράς των ειδήσεων. Η συμβολική του σημασία είναι διττή, καθώς επέκτεινε το ανθρώπινο «βλέμμα» ώς το φεγγάρι και ακόμη πιο πέρα, τη στιγμή που θεμελίωνε τις συνθήκες για ένα «παγκόσμιο χωριό», με έντονα κλειστοφοβικά συμπτώματα, όπου εξακολουθούν να θριαμβεύουν οι προκαταλήψεις, κυρίως εκείνων που αναλαμβάνουν την επικοινωνιακή διαχείριση ‒συχνά είναι και οι σκηνοθέτες‒ των τηλεοπτικών μεγάλων στιγμών. [487]
Πόπη Διαμαντάκου, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 27/7/2014 (Διασκευασμένο κείμενο).